Πριν λίγο καιρό, παραλίγο συγγενικό μου πρόσωπο να αποδημήσει από το μάταιο τούτο κόσμο, όταν ένα αυτοκίνητο βγήκε γρήγορα από ένα υπόγειο χώρο στάθμευσης πολυκατοικίας με μεγάλη κλίση και βρέθηκε από το πουθενά στο πεζοδρόμιο. Ευτυχώς, και για κλάσμα του δευτερολέπτου, δεν συνέβη το ατύχημα αλλά το περιστατικό μου έδωσε την αφορμή να ψάξω να βρω τι ισχύει με το θέμα. Αν γνωρίζετε παρόμοια περιστατικά ή έχετε κάτι να προσθέσετε τα σχόλιό σας είναι ευπρόσδεκτα.
Ο λεγόμενος ΓΟΚ ("Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός") -κατά κύριο λόγο πολεοδομικός κανονισμός με ολίγη από κτιριοδομικές διατάξεις- που ρυθμίζει τη μορφή όλων των νεοανεγειρόμενων κτηρίων ψηφίστηκε από τη Βουλή το 1985. Έκτοτε έχουν αναθεωρηθεί επί μέρους διατάξεις του (με τη μέθοδο της κοπτο-ραπτικής) πολλάκις, ενδεικτικό της προχειρότητας με την οποία συζητείται και ψηφίζεται η νομοθεσία στην Ελλάδα ενώ πάμπολλες πρέπει να είναι και οι "ερμηνευτικές" εγκύκλιοι που αντιμετωπίζουν θέματα που ο νομοθέτης δεν είχε σκεφτεί όταν ψήφιζε τον νόμο. Ξεφυλλίζοντας τον ΓΟΚ δε βλέπω να αντιμετωπίζεται ο τρόπος κατασκευής υπογείων χώρων στάθμευσης και συγκεκριμένα οι κίνδυνοι που προκύπτουν από τη λειτουργία τους.
Για να βρούμε σχετικές διατάξεις πρέπει να ανατρέξουμε ακόμη νωρίτερα, στον Ν.960/1979 "Περί επιβολής υποχρεώσεων προς δημιουργίαν χώρων σταθμεύσεως αυτοκινήτων δια την εξυπηρέτησιν των κτιρίων και ρυθμίσεως συναφών θεμάτων" (ΦΕΚ 194/Α/25-08-79) [ο γνωστός "Νόμος Μάνου" για την επιβολή δημιουργίας γκαράζ σε όλες τις πολυκατοικίες που δυστυχώς τροποποιήθηκε από τους διαδόχους του]. Συγκεκριμένα στο Άρθρο 8, παρ.1 αναφέρονται τα εξής: "Διά Π.Δ/τος εκδιδομένου εφ' άπαξ προτάσει του Υπουργού Δημοσίων Εργων, δύνανται να καθορίζωνται, γενικώς ή κατά ισχύοντα συστήματα δομήσεως, ειδικοί όροι ως προς την δόμησιν και διαμόρφωσιν των χώρων σταθμεύσεως αυτοκινήτων. Εις τους ειδικούς τούτους όρους περιλαμβάνονται και ο καθορισμός του ύψους ορόφου και του αριθμού των ορόφων, ο τρόπος υπολογισμού εις τας περιπτώσεις ταύτας του συντελεστού δομήσεως, τα της διαμορφώσεως εις το ισόγειον των εισόδων των χώρων τούτων και της τυχόν ένεκα τούτου καταλήψεως πρασιών τα της προεκτάσεως των χώρων τούτων εις τους υποχρεωτικώς ακαλύπτους χώρους, ως και πάσα συναφής λεπτομέρεια".
Για να βρούμε σχετικές διατάξεις πρέπει να ανατρέξουμε ακόμη νωρίτερα, στον Ν.960/1979 "Περί επιβολής υποχρεώσεων προς δημιουργίαν χώρων σταθμεύσεως αυτοκινήτων δια την εξυπηρέτησιν των κτιρίων και ρυθμίσεως συναφών θεμάτων" (ΦΕΚ 194/Α/25-08-79) [ο γνωστός "Νόμος Μάνου" για την επιβολή δημιουργίας γκαράζ σε όλες τις πολυκατοικίες που δυστυχώς τροποποιήθηκε από τους διαδόχους του]. Συγκεκριμένα στο Άρθρο 8, παρ.1 αναφέρονται τα εξής: "Διά Π.Δ/τος εκδιδομένου εφ' άπαξ προτάσει του Υπουργού Δημοσίων Εργων, δύνανται να καθορίζωνται, γενικώς ή κατά ισχύοντα συστήματα δομήσεως, ειδικοί όροι ως προς την δόμησιν και διαμόρφωσιν των χώρων σταθμεύσεως αυτοκινήτων. Εις τους ειδικούς τούτους όρους περιλαμβάνονται και ο καθορισμός του ύψους ορόφου και του αριθμού των ορόφων, ο τρόπος υπολογισμού εις τας περιπτώσεις ταύτας του συντελεστού δομήσεως, τα της διαμορφώσεως εις το ισόγειον των εισόδων των χώρων τούτων και της τυχόν ένεκα τούτου καταλήψεως πρασιών τα της προεκτάσεως των χώρων τούτων εις τους υποχρεωτικώς ακαλύπτους χώρους, ως και πάσα συναφής λεπτομέρεια".
Ένα τέτοιο Προεδρικό Διάταγμα είναι το Π.Δ. 3.8.87 (ΦΕΚ 749 Δ') που φέρει τον τίτλο "περί επιβολής υποχρεώσεων χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων για την εξυπηρέτηση των κτιρίων και ρυθμίσεων συναφών θεμάτων", το οποίο όμως δεν ασχολείται με τη συγκεκριμένη παράμετρο του κινδύνου.
Τελικά, βρίσκω στην Υπουργική Απόφαση 98728 / 7722 (ΦΕΚ 167 Δ' / 93) κάποιες σχετικά αναλυτικότερες αναφορές για το θέμα. Π.χ. η συγκεκριμένη Υ.Α. αναφέρει ότι η είσοδος - έξοδος των χώρων στάθμευσης πρέπει να έχει πλάτος τουλάχιστον 2,25μ.
Το Άρθρο 4, παρ. 1 της ανωτέρω απόφασης αναφέρει ότι "Για την κατασκευή χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων ισχύουν οι όροι και περιορισμοί δόμησης, οι προϋποθέσεις και προδιαγραφές που ορίζονται από τις διατάξεις του ΓΟΚ, του κτιριοδομικού κανονισμού, του κανονισμού πυροπροστασίας και των εκτελεστικών διαταγμάτων του Ν. 960/79".
Το Άρθρο 4, παρ. 5 αναφέρει ότι "Σε όλες τις περιπτώσεις εξόδου από κεκλιμένο επίπεδο θα πρέπει να λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα προστασίας (π.χ. καθρέπτης, κιγκλίδωμα ασφαλείας κ.λπ.)."
Το Άρθρο 4, παρ. 5 αναφέρει ότι "Σε όλες τις περιπτώσεις εξόδου από κεκλιμένο επίπεδο θα πρέπει να λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα προστασίας (π.χ. καθρέπτης, κιγκλίδωμα ασφαλείας κ.λπ.)."
...Και κάπου εδώ φαίνεται να λήγει για τον Έλληνα νομοθέτη το θέμα κίνδυνος σε σχέση με την κατασκευή υπόγειων χώρων στάθμευσης. Δεν παρέχονται (απ' όσο μπόρεσα να βρω) αναλυτικότερες οδηγίες για τα μέτρα προστασίας ούτε με τη μορφή ενδεικτικών σκίτσων για συγκεκριμένες, προτεινόμενες διατάξεις, ούτε για το ύψος και τη γωνία στην οποία πρέπει να βρίσκονται οι καθρέπτες, ούτε για το αν και κατά πόσο μπορούν να εκτείνονται επί του πεζοδρομίου, ούτε για το τι πρέπει να κάνει ο κατασκευαστής αν η έξοδος του υπόγειου πάρκινγκ εφάπτεται με διπλανά κτήρια - ή αν επιτρέπεται να εφάπτεται με διπλανά κτήρια-, ούτε για άλλα μέτρα πέραν των δύο που ενδεικτικά αναφέρονται (π.χ. φανάρια, βάψιμο του πεζοδρομίου μπροστά απ' την έξοδο, κτλ.), ούτε για τις υποχρεώσεις των ιδιοκτητών ή του κατασκευαστή ως προς την ύπαρξη, λειτουργία και συντήρηση αυτών των προστατευτικών μέτρων. Επίσης, -εξ' ίσου σημαντικό- δε φαίνεται να γίνεται ρητή αναφορά στη μέγιστη επιτρεπόμενη κλίση της εξόδου ενός υπόγειου χώρου στάθμευσης. Όσο μεγαλύτερη η κλίση, τόσο μεγαλύτερη η επιτάχυνση με την οποία θα βγει και τόσο μικρότερη η δυνατότητα του οδηγού να αντιδράσει.
 |
| Υπόγειος χώρος στάθμευσης με μεγάλη κλίση: Διακρίνεται το τέλος της ράμπας |
 |
| ...Ο ίδιος υπόγειος χώρος στάθμευσης από την άλλη μεριά. Δε φαίνεται τίποτα και χωρίς καμία σήμανση (πατήστε για να δείτε και σε μεγέθυνση). Πίσω από τον τοίχο του ΠΡΟ-ΠΟτζίδικου κληρώνει καθημερινά... |
 |
| Πεζοδρόμιο" με πρασιά να χωρίζει τα δύο οικόπεδα.... |
 |
| ...Πίσω από την πρασιά κρύβεται η ράμπα ενός υπόγειου χώρου στάθμευσης. Πάλι χωρίς μέτρα προστασίας. |
 |
| ...Ευτυχώς, εδώ η κλίση σταδιακά μικραίνει, άρα ο οδηγός του αυτοκινήτου προλαβαίνει (θεωρητικώς) να φρενάρει και να βγει με χαμηλή ταχύτητα από το γκαράζ. Εκτός και η δύναμη της συνήθειας τον αποτρέψει... Κι εδώ δεν υπάρχουν μέτρα προστασίας. Η μικρή πινακίδα με το "P" δεν μπορεί να θεωρηθεί επαρκές μέτρο. |
 |
| Αντιστοίχως και εδώ: υπόγειος χώρος στάθμευσης (χωρίς μέτρα προστασίας) που διακρίνεται από τη μία πλευρά του πεζοδρομίου... |
 |
| ....αλλά μόνο από τη μία. Από εδώ οι πιθανότητες ατυχήματος είναι αυξημένες. |
 |
| Χώρος στάθμευσης με ράμπα. ΜΗ υπόγειος αλλά έχει μέτρα προστασίας (φανάρι που αναβοσβήνει όταν μπαίνει ή βγαίνει κάποιο αυτοκίνητο) |
Δεν ξέρω αν η νομοθεσία άλλων χωρών ή πόλεων έχει μπει σε βάθος σ' αυτό το θέμα (καθώς ίσως δεν αφορά ιδιαίτερα τις εκεί τοπικές συνθήκες) αλλά ο Έλληνας νομοθέτης, λόγω της πυκνότητας δόμησης των Ελληνικών πόλεων και της πληθώρας υπόγειων χώρων στάθμευσης στις ελληνικές πολυκατοικίες θα όφειλε να το είχε δει πιο προσεκτικά (κάτι που θα μπορούσε να είχε προκύψει ίσως από μια σωστή, ουσιαστική διαβούλευση). Από την άλλη, η ύπαρξη νομοθεσίας για θέματα ασφαλείας θα έπρεπε να είναι επαρκές κίνητρο για κάθε ιδιοκτήτη και κατασκευαστή ακινήτου που δε θέλει να τραυματίζει τον κόσμο ούτε και να σύρεται σε δικαστήρια. Υποθέτω ότι και εδώ υπάρχει ένα έλλειμμα ενημέρωσης και επίγνωσης (το γνωστό και ως "απουσία κουλτούρας ασφαλείας").
Πολύ χρήσιμη σε αυτή την αναζήτηση αποδείχτηκε η σελίδα του ΕΛΙΝΥΑΕ (Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας στην Εργασία) το οποίο έστω και εκ των υστέρων διαπίστωσα πως έχει μαζεμένη, σε ένα "πακέτο", όλη τη σχετική νομοθεσία για τους χώρους στάθμευσης.
