Το Μεντεγίν, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Κολομβίας, έγινε γνωστό στον ευρύτερο κόσμο ως η "πρωτεύουσα των ναρκωτικών" της Κολομβίας (και όχι μόνο), κατά τη δεκαετία του 1980 και 1990, ως έδρα του περιβόητου βαρόνου των ναρκωτικών Πάμπλο Εσκόμπαρ. Με το θάνατο του Εσκόμπαρ, στις 2/12/1993 υπήρξε μια σταδιακή μείωση της εγκληματικότητας και σιγά-σιγά η πόλη έπαψε να απασχολεί τη διεθνή ειδησεογραφία.
Ξανάκουσα για το Μεντεγίν πολλά χρόνια μετά, παρακολουθώντας το ταξιδιωτικό ντοκυμαντέρ του σεφ Άντονυ Μπουρνταίν (Anthony Bourdain - No Reservations) το οποίο υπάρχει ολόκληρο διαθέσιμο στο YouTube.
Στο ντοκυμαντέρ δινόταν η αίσθηση μιας πόλης αναβαπτισμένης, σχεδόν μεταλλαγμένης, και σχετικά ασφαλούς, όπου ο -τολμηρός έστω- ταξιδιώτης θα μπορούσε να ζήσει ενδιαφέρουσες εμπειρίες και να απολαύσει την εξαίρετη κουζίνα της. Πρόσφατα διαπίστωσα πως δεν ήταν ο μόνος. Τα τελευταία χρόνια, μια πλειάδα άρθρων και εκπομπών στο διεθνή τύπο υμνεί την αλλαγή της πόλης και τα κατορθώματα των κατοίκων της (π.χ. ένα ραδιοφωνικό αφιέρωμα του BBC το 2007) ενώ άρθρα του Guardian το 2008 και των N.Y. Times το 2009 εκθειάζουν τις κρυμμένες ταξιδιωτικές ομορφιές της -"πολύ πιο ασφαλούς"- Κολομβίας. To US News έφτασε στο σημείο να φιλοξενεί άρθρο φέτος την Πρωταπριλιά (για νομικούς λόγους άραγε επελέγη η ημερομηνία;) που προωθεί το Μεντεγίν ως προορισμο διαμονής για συνταξιούχους Αμερικάνους! Και ο Anthony Bourdain επανήλθε με μια ακόμη εκπομπή αφιερωμένη στην Κολομβία.
Πριν λίγες μέρες το CNN προέβαλλε ένα ρεπορτάζ για την πόλη με τον τίτλο "Μια πρώην επικίνδυνη πόλη, μεταμορφωμένη".
Αυτό μου έδωσε την αφορμή να διαβάσω το σχετικό λήμμα για το Μεντεγίν στη Wikipedia, όπου μεταξύ άλλων η επιτυχία του αποδίδεται στην πολιτική τοπικής ανάπτυξης που ακολουθεί η πόλη, με το 30% των κερδών της τοπικής, δημόσιας, εταιρείας ηλεκτρισμού να αποδίδονται στον προϋπολογισμό του Δήμου, τις επενδύσεις σε σημαντικές τοπικές υποδομές, ιδίως στον τομέα των μεταφορών αλλά και στην έρευνα και εκπαίδευση, και την υποβοήθηση της μικρο-επιχειρηματικότητας. Παράλληλα όμως αναφέρεται ότι η έκδοση ενός βαρώνου ναρκωτικών στις ΗΠΑ το 2008 υπήρξε η αφορμή για ένα νέο κύμα βίας. Το 2008 υπήρξε 33% αύξηση στους φόνους, από 654 στους 871. Οι βίαιοι θάνατοι έφτασαν τους 2.899 το έτος 2009, δηλ. περίπου 9 την ημέρα (!) ενώ από το 2010 υπάρχει μια εκ νέου μείωση (χωρίς να αναφέρονται συγκεκριμένα στοιχεία). Κάπου αλλού διάβασα ότι φέτος έχουν μειωθεί... στους 3 φόνους/ημέρα. Αναρωτήθηκα αν είναι ακριβές το νούμερο και έπεσα σε αυτό το άρθρο (του 2012), που περιγράφει μια μάλλον τραγική κατάσταση στα περίχωρα της πόλης. Υπάρχει ωστόσο σημαντικότατη διαφοροποίηση από γειτονιά σε γειτονιά, με το κέντρο της πόλης να θεωρείται ασφαλές, λες και πρόκειται για άλλο κόσμο.
Το 2013, το Urban Land Institute ανέδειξε το Μεντεγίν ως την πλέον καινοτόμο πόλη του κόσμου. Στη διαμόρφωση της λίστας με τις τελικές υποψήφιες πόλεις σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι ειδικοί του ULI αλλά η τελική ανάδειξή του ήταν αποτέλεσμα online ψηφοφορίας μεταξύ 980.000 ανθρώπων απ' όλο τον κόσμο που το προτίμησαν έναντι του Τελ Αβίβ και της Νέας Υόρκης.
Και μου προκύπτουν, με αφορμή όλα αυτά, οι εξής σκέψεις και ερωτήματα:
- Οι άνθρωποι, όπως ορθότατα αναφέρει και ο Charlie Munger, τείνουν πάντα να δίνουν σημασία όχι τόσο στα απόλυτα μεγέθη όσο στην αλλαγή. Εν προκειμένω, στο γεγονός ότι το Μεντεγίν έπαψε να είναι η πιο βίαιη πόλη του κόσμου και έγινε μια "ασφαλέστερη" πόλη.
- Οι αστικές υποδομές που δημιουργήθηκαν δεν έχουν διακοσμητικό χαρακτήρα.
- Οι αστικές υποδομές που δημιουργήθηκαν δεν είναι μονοδιάστατες (πχ. πεζόδρομοι) αλλά είναι διαφόρων ειδών (πάρκα, πλατείες, δημόσιοι χώροι, βιβλιοθήκες, μετρό, άλλα μέσα μεταφοράς, τελεφερίκ και κυλιόμενες σκάλες από / προς τις φτωχότερες γειτονιές των περιμετρικών λόφων)
- Οι ανωτέρω επενδύσεις σε υποδομές δεν έχουν... μεταφυσικό σκοπό και χαρακτήρα αλλά αποσκοπούν στο να δώσουν συγκεκριμένες λύσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα.
- Οι επενδύσεις σε υποδομές συνοδεύονται από κοινωνικές και οικονομικές πολιτικές (π.χ. ενίσχυση της μικρο-επιχειρηματικότητας μέσω του θεσμού των μικρο-χρηματοδοτήσεων).
- Ακόμη και αυτές οι πολιτικές όμως έχουν αμφισβητούμενη αποτελεσματικότητα.
- Καμιά φορά η ευθεία καταπολέμηση της εγκληματικότητας είναι η καλύτερη "πολεοδομική" πολιτική.
- ...αλλά όχι μόνη της.
- Μήπως ο διεθνής τύπος βιάστηκε να βαφτίσει το Μεντεγίν ως τη νέα αξιοπρόσεκτη πόλη;
- Ή μήπως το Μεντεγίν βιάστηκε να προωθήσει και να "διαφημίσει" τα επιτεύγματά του;
- Τα σκαμπανεβάσματα, στο δρόμο προς την επίτευξη κάποιου στόχου, είναι μοιραία.
- ...το πως θα μπορέσεις να τα αντιμετωπίσεις είναι αβέβαιο.
- Το ότι εφαρμόστηκαν τοπικές αναπτυξιακές λύσεις πέρα από τις παραδοσιακές πολιτικές του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας δείχνει να λειτούργησε θετικά. Αλλά σε ποιο βαθμό; Και για πόσο διάστημα;
- Μήπως η μία φάση (τοπική ανάπτυξη) πρέπει να προηγηθεί μεν της άλλης (άνοιγμα στις διεθνείς αγορές), αλλά και να συμπληρωθεί δε από αυτήν; Προσπαθούν να το κάνουν...
- Σε κάθε περίπωση είναι κρίσιμος ο ρόλος της καλής διακυβέρνησης.
- Η προώθηση της εικόνας μιας πόλης μπορεί να κάνει θαύματα...
- ...όταν συνοδεύεται από πραγματικά δεδομένα (βλ. place branding vs. marketing)
- Αν οι δολοφονίες στο Μεντεγίν δεν σημειώνονταν στις φτωχογειτονιές αλλά στο κέντρο της πόλης -όπου υποθέτω συχνάζουν οι ξένοι επισκέπτες- θα είχαν την ίδια βαρύτητα;
- Στην Αττική, με διπλάσιο πληθυσμό από το Μεντεγίν, το 2011 σημειώθηκαν 86 ανθρωποκτονίες και το 2012 σημειώθηκαν 66 (0,18 / ημέρα)...
- Φαίνεται ότι παντού και πάντα οι άνθρωποι είναι διψασμένοι για ιστορίες "αλλαγής", μετάνοιας, μεταμόρφωσης.
- Από την εποχή του "άσωτου υιού"...
- Η διαχρονική υποστήριξη στα αουτσάιντερ δεν είναι τυχαία.
