Μιας και το θέμα του Νοεμβρίου ήταν οι εκλογές στις ΗΠΑ, σκέφτηκα πριν τελειώσει ο μήνας να κάνω μια (ακόμη...) αναφορά στα διάφορα δημοψηφίσματα σχετικά με το περιβάλλον και το σχεδιασμό που απασχόλησαν τους Αμερικανούς ψηφοφόρους σε αυτές τις εκλογές. Την έννοια «σχεδιασμός» δεν την αναφέρω με την πολύ στενή, χωρική της έννοια μιας και πολλά θέματα επηρεάζουν την ανάπτυξη (ή μη) μιας περιοχής και μπορούν να εννοηθούν ως σχετιζόμενα με το σχεδιασμό. Η παράθεση αυτή έχει σκοπό, με συγκεκριμένα παραδείγματα, να δώσει μια ιδέα στον Έλληνα αναγνώστη για τη σχετική θεματολογία των δημοψηφισμάτων.
Τα δημοψηφίσματα είναι διαφόρων ειδών. Σε γενικές γραμμές μπορούν να προέρχονται από πρωτοβουλία των ίδιων των ψηφοφόρων ή από παραπομπή ενός θέματος στους ψηφοφόρους από τη νομοθετική εξουσία. Η κάθε πολιτεία ρυθμίζει το τι είδους προτάσεις μπορούν (ή απαιτείται) να παραπεμφθούν στο εκλογικό σώμα καθώς και τις προϋποθέσεις για να τεθεί ένα θέμα ενώπιον των ψηφοφόρων. Άλλες πολιτείες παρουσιάζουν εντονότερη δραστηριότητα και άλλες μικρότερη. Προτάσεις που τίθενται από ομάδες πολιτών φέρουν τον τίτλο που θέλουν οι προτείνοντες, άρα είναι σημαντικό να μη μένει κανείς μόνο στον τίτλο αλλά να υπεισέρχεται και στην ουσία. Για το σκοπό αυτό υπάρχουν συχνά και σχετικοί διαδικτυακοί τόποι, είτε των υποστηρικτών, είτε των αντιτιθέμενων είτε και των πολιτειακών αρχών. Επίσης, υπάρχουν και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που δρουν ως παρατηρητήριο των διαφόρων δημοψηφισμάτων. Μία από αυτές είναι η Ballot Initiative Strategy Center από την οποία πήρα πολλά από τα παρακάτω στοιχεία.
Το αντικείμενο της κάθε πρότασης δεν μπορεί φυσικά να βρίσκεται εκτός των αρμοδιοτήτων της αντίστοιχης αρχής (πολιτείας, δήμου. κτλ.) αλλά αρκετές φορές φαίνεται να γίνονται προσπάθειες να παρακαμφθούν πολιτικές επιλογές της κεντρικής κυβέρνησης ή αποφάσεις των αρμοδίων δικαστηρίων μέσω συνταγματικών κυρίως τροποποιήσεων. Τα δημοψηφίσματα δηλ., μπορούν να αφορούν είτε σε τροποποίηση (ή εισαγωγή) κάποιου νόμου είτε του Συντάγματος της Πολιτείας. Τα θέματα άλλοτε αφορούν γραφειοκρατικές-τεχνοκρατικές λεπτομέρειες και άλλοτε είναι πιο «διχαστικά» ή «πολιτικά» συγκεντρώνοντας και το αντίστοιχο ενδιαφέρον.
Και τώρα τα συγκεκριμένα παραδείγματα:
Στην Πολιτεία της Αλαμπάμα προτάθηκε συνταγματική τροποποίηση γύρω από ζητήματα αρμοδιοτήτων με αντικείμενο:
«...απαγόρευση σε οποιοδήποτε δήμο που δεν ευρίσκεται πλήρως ή μερικώς εντός των ορίων της Κομητείας Μπλάουντ...να προσαρτά οποιαδήποτε περιοχή εντός της Κομητείας Μπλάουντ χωρίς την έγκριση του εκλογικού σώματος της Κομητείας Μπλάουντ, εκπεφρασμένη σε ψηφοφορία επί του θέματος της προσάρτησης» (πέρασε με 57%)
Στην Πολιτεία της Αλάσκα εγκρίθηκε με 62,5% νομοθετική πρωτοβουλία για έκδοση από την Πολιτεία 30ετών ομολόγων αξίας 315.050.000 δολαρίων για τη χρηματοδότηση έργων μεταφορών (κυρίως δρόμων και γεφυρών). Περίληψη και αναλυτική αναφορά των προς χρηματοδότηση έργων εδώ (στο κάτω μέρος της σελίδας).
Στην Πολιτεία της Αριζόνα, τέθηκε σε ψηφοφορία συνταγματική τροποποίηση με τίτλο:
«Πρόταση 100: Επενδύσεις / Φόροι»
Προτείνεται μια Τροποποίηση στο Άρθρο ΙΧ του Συντάγματος της Αριζόνα με την Προσθήκη ενός Νέου Εδαφίου 24 Σχετιζόμενου με την Απαγόρευση Οποιουδήποτε Νέου Φόρου Πώλησης ή Μεταβίβασης Ακίνητης Περιουσίας: Απαγορεύει στην πολιτεία, σε κομητείες, δήμους, κοινότητες ή οποιαδήποτε άλλη διοικητική διαίρεση της πολιτείας να επιβάλλουν οποιοδήποτε νέο φόρο, τέλος ή άλλη επιβάρυνση στην πώληση, αγορά, μεταβίβαση ή μεταφορά οποιοδήποτε εννόμου δικαιώματος στην ακίνητη περιουσία μετά την 31 Δεκεμβρίου 2007. (Πέρασε με 77%).
Στο Άρκανσω εγκρίθηκε με 66% η κάτωθι πρόταση για τη χρηματοδότηση έργων σχετικών με τα νερά:
«Να εξουσιοδοτηθεί η Επιτροπή Φυσικών Πόρων του Άρκανσω να εκδώσει ομολογίες, υπό την εξουσία που της δίδει ο ‘Νόμος του Άρκανσω του 2007 περί Εγκαταστάσεων Υδάτων, Διάθεσης Αποβλήτων και Καταπολέμησης της Ρύπανσης’ για τη χρηματοδότηση και αναχρηματοδότηση της διενέργειας έργων υδάτων, διάθεσης αποβλήτων, ελέγχου, καταπολέμησης και πρόληψης ρύπανσης των υδάτων, αποστράγγισης, άρδευσης, ελέγχου πλημμυρών και υγροτόπων και υδάτινων πόρων προς όφελος των πολιτών της πολιτείας του Άρκανσω, συνολικού κεφαλαίου ύψους που δεν θα ξεπερνά τα τριακόσια εκατομμύρια δολλάρια ($300.000.000), και με όχι περισσότερα από εκατό εκατομμύρια δολλάρια ($100.000.000) εξ’ αυτών των ομολογιών για την χρηματοδότηση και αναχρηματοδότηση αρδευτικών εγκαταστάσεων,
σε σειρές έκδοσης από καιρού εις καιρόν ποσών αξίας που δεν θα υπερβαίνουν, χωρίς προηγούμενη Έγκριση του Νομοθετικού Σώματος, τα εξήντα εκατομμύρια δολλάρια ($60.000.000) για κάθε οικονομική διετία, οι οποίες ομολογίες θα έχουν ως εξασφάλιση την πλήρη πιστοληπτική ικανότητα της πολιτείας του Άρκανσω;»
Για μια πολύ καλή και σύντομη περιγραφή του πως λειτουργούν οι συγκεκριμένες ομολογίες δείτε σχετική σελίδα στο Παν/μιο του Άρκανσω.
Στην Πολιτεία της Καλιφόρνια, τέθηκαν σε ψηφοφορία οι εξής προτάσεις:
«Πρόταση 7 – Ενέργεια
Παραγωγή Ανανεώσιμης Ενέργειας: Απαιτεί από τις κρατικές επιχειρήσεις κοινής ωφελείας να παράγουν το 20% του ηλεκτρισμού τους από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ως το 2010, ένα κριτήριο που τη στιγμή αυτή ισχύει μόνο για τις ιδιωτικές ηλεκτρικές εταιρείες. Εγείρει την απαίτηση για όλες τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας στο 40% ως το 2020 και 50% ως το 2025.
Υποστηρικτές: Καλιφορνέζοι για Ηλιακή και Καθαρή Ενέργεια
Αντιτιθέμενοι: Καλιφορνέζοι Ενάντιοι σε Ένα Ακόμη Δαπανηρό Ενεργειακό Σχέδιο».
Η πρόταση απορρίφθηκε με 65%
«Πρόταση 10: Ενέργεια
Οχήματα εναλλακτικού καυσίμου και ανανεώσιμη ενέργεια. Ομολογίες: Εξουσιοδοτεί την έκδοση ομολογιών αξίας 5 δις. δολλαρίων για να βοηθήσει τους καταναλωτές και άλλους να αγοράσουν ορισμένα οχήματα και να χρηματοδοτήσουν την έρευνα για τα οχήματα ανανεώσιμης ενέργειας και εναλλακτικών καυσίμων.
Υποστηρικτές: Συνασπισμός για την Ενεργειακή Ανεξαρτησία,
Αντιτιθέμενοι: Καταναλωτική Ομοσπονδία της Καλιφόρνια»
Η πρόταση απορρίφθηκε με 60%.
«Πρόταση 1Α: Ομολογίες
Νόμος περί Ομολογιών για Ασφαλές, Αξιόπιστο, Υψηλής Ταχύτητας Επιβατηγό Τρένο για τον 21ο Αιώνα: Με σκοπό τη μείωση της κυκλοφορίας στους δρόμους και αυτοκινητόδρομους της πολιτείας, την αναβάθμιση της μεταφοράς των μετακινούμενων, τη βελτίωση της ικανότητας των ανθρώπων να μεταβαίνουν ασφαλώς από πόλη σε πόλη, την ελάφρυνση της συμφόρησης στα αεροδρόμια, τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και την πρόβλεψη για τον αυξανόμενο πληθυσμό της Καλιφόρνια, να κατασκευάσει η πολιτεία ένα σύστημα τρένων υψηλής ταχύτητας και να βελτιώσει τις υπάρχουσες γραμμές επιβατηγών τρένων που εξυπηρετούν τα μεγαλύτερα πληθυσμιακά κέντρα της πολιτείας, δημιουργώντας ένα Καταπιστευματικό Ταμείο Σιδηροδρόμων που θα εκδώσει ομολογίες συνολικής αξίας 9,95 δις δολλαρίων, πληρωτέες από τα υπάρχοντα χρήματα της πολιτείας, μέσου κόστους εξακοσίων σαράντα επτά εκατομμυρίων δολλαρίων ($647 εκατομμύρια) ανά έτος για την 30ετή διάρκεια των ομολογιών, με όλα τα έξοδα να υπόκεινται σε ανεξάρτητο έλεγχο;»
Υποστηρικτές: Καλιφορνέζοι υπέρ των Τρένων Υψηλής Ταχύτητας,
Αντιτιθέμενοι: Δεν αναφέρεται κάποια επιτροπή
(Υπερψηφίστηκε με 52%)
Τα δημοψηφίσματα είναι διαφόρων ειδών. Σε γενικές γραμμές μπορούν να προέρχονται από πρωτοβουλία των ίδιων των ψηφοφόρων ή από παραπομπή ενός θέματος στους ψηφοφόρους από τη νομοθετική εξουσία. Η κάθε πολιτεία ρυθμίζει το τι είδους προτάσεις μπορούν (ή απαιτείται) να παραπεμφθούν στο εκλογικό σώμα καθώς και τις προϋποθέσεις για να τεθεί ένα θέμα ενώπιον των ψηφοφόρων. Άλλες πολιτείες παρουσιάζουν εντονότερη δραστηριότητα και άλλες μικρότερη. Προτάσεις που τίθενται από ομάδες πολιτών φέρουν τον τίτλο που θέλουν οι προτείνοντες, άρα είναι σημαντικό να μη μένει κανείς μόνο στον τίτλο αλλά να υπεισέρχεται και στην ουσία. Για το σκοπό αυτό υπάρχουν συχνά και σχετικοί διαδικτυακοί τόποι, είτε των υποστηρικτών, είτε των αντιτιθέμενων είτε και των πολιτειακών αρχών. Επίσης, υπάρχουν και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που δρουν ως παρατηρητήριο των διαφόρων δημοψηφισμάτων. Μία από αυτές είναι η Ballot Initiative Strategy Center από την οποία πήρα πολλά από τα παρακάτω στοιχεία.
Το αντικείμενο της κάθε πρότασης δεν μπορεί φυσικά να βρίσκεται εκτός των αρμοδιοτήτων της αντίστοιχης αρχής (πολιτείας, δήμου. κτλ.) αλλά αρκετές φορές φαίνεται να γίνονται προσπάθειες να παρακαμφθούν πολιτικές επιλογές της κεντρικής κυβέρνησης ή αποφάσεις των αρμοδίων δικαστηρίων μέσω συνταγματικών κυρίως τροποποιήσεων. Τα δημοψηφίσματα δηλ., μπορούν να αφορούν είτε σε τροποποίηση (ή εισαγωγή) κάποιου νόμου είτε του Συντάγματος της Πολιτείας. Τα θέματα άλλοτε αφορούν γραφειοκρατικές-τεχνοκρατικές λεπτομέρειες και άλλοτε είναι πιο «διχαστικά» ή «πολιτικά» συγκεντρώνοντας και το αντίστοιχο ενδιαφέρον.
Και τώρα τα συγκεκριμένα παραδείγματα:
Στην Πολιτεία της Αλαμπάμα προτάθηκε συνταγματική τροποποίηση γύρω από ζητήματα αρμοδιοτήτων με αντικείμενο:
«...απαγόρευση σε οποιοδήποτε δήμο που δεν ευρίσκεται πλήρως ή μερικώς εντός των ορίων της Κομητείας Μπλάουντ...να προσαρτά οποιαδήποτε περιοχή εντός της Κομητείας Μπλάουντ χωρίς την έγκριση του εκλογικού σώματος της Κομητείας Μπλάουντ, εκπεφρασμένη σε ψηφοφορία επί του θέματος της προσάρτησης» (πέρασε με 57%)
Στην Πολιτεία της Αλάσκα εγκρίθηκε με 62,5% νομοθετική πρωτοβουλία για έκδοση από την Πολιτεία 30ετών ομολόγων αξίας 315.050.000 δολαρίων για τη χρηματοδότηση έργων μεταφορών (κυρίως δρόμων και γεφυρών). Περίληψη και αναλυτική αναφορά των προς χρηματοδότηση έργων εδώ (στο κάτω μέρος της σελίδας).
Στην Πολιτεία της Αριζόνα, τέθηκε σε ψηφοφορία συνταγματική τροποποίηση με τίτλο:
«Πρόταση 100: Επενδύσεις / Φόροι»
Προτείνεται μια Τροποποίηση στο Άρθρο ΙΧ του Συντάγματος της Αριζόνα με την Προσθήκη ενός Νέου Εδαφίου 24 Σχετιζόμενου με την Απαγόρευση Οποιουδήποτε Νέου Φόρου Πώλησης ή Μεταβίβασης Ακίνητης Περιουσίας: Απαγορεύει στην πολιτεία, σε κομητείες, δήμους, κοινότητες ή οποιαδήποτε άλλη διοικητική διαίρεση της πολιτείας να επιβάλλουν οποιοδήποτε νέο φόρο, τέλος ή άλλη επιβάρυνση στην πώληση, αγορά, μεταβίβαση ή μεταφορά οποιοδήποτε εννόμου δικαιώματος στην ακίνητη περιουσία μετά την 31 Δεκεμβρίου 2007. (Πέρασε με 77%).
Στο Άρκανσω εγκρίθηκε με 66% η κάτωθι πρόταση για τη χρηματοδότηση έργων σχετικών με τα νερά:
«Να εξουσιοδοτηθεί η Επιτροπή Φυσικών Πόρων του Άρκανσω να εκδώσει ομολογίες, υπό την εξουσία που της δίδει ο ‘Νόμος του Άρκανσω του 2007 περί Εγκαταστάσεων Υδάτων, Διάθεσης Αποβλήτων και Καταπολέμησης της Ρύπανσης’ για τη χρηματοδότηση και αναχρηματοδότηση της διενέργειας έργων υδάτων, διάθεσης αποβλήτων, ελέγχου, καταπολέμησης και πρόληψης ρύπανσης των υδάτων, αποστράγγισης, άρδευσης, ελέγχου πλημμυρών και υγροτόπων και υδάτινων πόρων προς όφελος των πολιτών της πολιτείας του Άρκανσω, συνολικού κεφαλαίου ύψους που δεν θα ξεπερνά τα τριακόσια εκατομμύρια δολλάρια ($300.000.000), και με όχι περισσότερα από εκατό εκατομμύρια δολλάρια ($100.000.000) εξ’ αυτών των ομολογιών για την χρηματοδότηση και αναχρηματοδότηση αρδευτικών εγκαταστάσεων,
σε σειρές έκδοσης από καιρού εις καιρόν ποσών αξίας που δεν θα υπερβαίνουν, χωρίς προηγούμενη Έγκριση του Νομοθετικού Σώματος, τα εξήντα εκατομμύρια δολλάρια ($60.000.000) για κάθε οικονομική διετία, οι οποίες ομολογίες θα έχουν ως εξασφάλιση την πλήρη πιστοληπτική ικανότητα της πολιτείας του Άρκανσω;»
Για μια πολύ καλή και σύντομη περιγραφή του πως λειτουργούν οι συγκεκριμένες ομολογίες δείτε σχετική σελίδα στο Παν/μιο του Άρκανσω.
Στην Πολιτεία της Καλιφόρνια, τέθηκαν σε ψηφοφορία οι εξής προτάσεις:
«Πρόταση 7 – Ενέργεια
Παραγωγή Ανανεώσιμης Ενέργειας: Απαιτεί από τις κρατικές επιχειρήσεις κοινής ωφελείας να παράγουν το 20% του ηλεκτρισμού τους από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ως το 2010, ένα κριτήριο που τη στιγμή αυτή ισχύει μόνο για τις ιδιωτικές ηλεκτρικές εταιρείες. Εγείρει την απαίτηση για όλες τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας στο 40% ως το 2020 και 50% ως το 2025.
Υποστηρικτές: Καλιφορνέζοι για Ηλιακή και Καθαρή Ενέργεια
Αντιτιθέμενοι: Καλιφορνέζοι Ενάντιοι σε Ένα Ακόμη Δαπανηρό Ενεργειακό Σχέδιο».
Η πρόταση απορρίφθηκε με 65%
«Πρόταση 10: Ενέργεια
Οχήματα εναλλακτικού καυσίμου και ανανεώσιμη ενέργεια. Ομολογίες: Εξουσιοδοτεί την έκδοση ομολογιών αξίας 5 δις. δολλαρίων για να βοηθήσει τους καταναλωτές και άλλους να αγοράσουν ορισμένα οχήματα και να χρηματοδοτήσουν την έρευνα για τα οχήματα ανανεώσιμης ενέργειας και εναλλακτικών καυσίμων.
Υποστηρικτές: Συνασπισμός για την Ενεργειακή Ανεξαρτησία,
Αντιτιθέμενοι: Καταναλωτική Ομοσπονδία της Καλιφόρνια»
Η πρόταση απορρίφθηκε με 60%.
«Πρόταση 1Α: Ομολογίες
Νόμος περί Ομολογιών για Ασφαλές, Αξιόπιστο, Υψηλής Ταχύτητας Επιβατηγό Τρένο για τον 21ο Αιώνα: Με σκοπό τη μείωση της κυκλοφορίας στους δρόμους και αυτοκινητόδρομους της πολιτείας, την αναβάθμιση της μεταφοράς των μετακινούμενων, τη βελτίωση της ικανότητας των ανθρώπων να μεταβαίνουν ασφαλώς από πόλη σε πόλη, την ελάφρυνση της συμφόρησης στα αεροδρόμια, τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και την πρόβλεψη για τον αυξανόμενο πληθυσμό της Καλιφόρνια, να κατασκευάσει η πολιτεία ένα σύστημα τρένων υψηλής ταχύτητας και να βελτιώσει τις υπάρχουσες γραμμές επιβατηγών τρένων που εξυπηρετούν τα μεγαλύτερα πληθυσμιακά κέντρα της πολιτείας, δημιουργώντας ένα Καταπιστευματικό Ταμείο Σιδηροδρόμων που θα εκδώσει ομολογίες συνολικής αξίας 9,95 δις δολλαρίων, πληρωτέες από τα υπάρχοντα χρήματα της πολιτείας, μέσου κόστους εξακοσίων σαράντα επτά εκατομμυρίων δολλαρίων ($647 εκατομμύρια) ανά έτος για την 30ετή διάρκεια των ομολογιών, με όλα τα έξοδα να υπόκεινται σε ανεξάρτητο έλεγχο;»
Υποστηρικτές: Καλιφορνέζοι υπέρ των Τρένων Υψηλής Ταχύτητας,
Αντιτιθέμενοι: Δεν αναφέρεται κάποια επιτροπή
(Υπερψηφίστηκε με 52%)
Πολιτεία της Τζώρτζια
Στη συγκεκριμένη πολιτεία μπορούν να τεθούν σε δημοψήφισμα μόνο προτάσεις που παραπέμπονται από το νομοθετικό σώμα και όχι με πρωτοβουλία των πολιτών. Τέθηκαν ενώπιον των ψηφοφόρων 3 προτάσεις τροποποίησης του Πολιτειακού Συντάγματος:
Για την ενθάρρυνση της συντήρησης των δασών της Τζώρτζια, μέσω ενός προγράμματος μείωσης των φόρων ακίνητης περιουσίας για χρήση συντήρησης: Να τροποποιηθεί το Σύνταγμα της Τζώρτζια έτσι ώστε να προβλέπει ότι το Κοινοβούλιο μέσω νόμου θα [μπορεί να] ενθαρρύνει τη διατήρηση, συντήρηση και προστασία των δασών της πολιτείας μέσω της ειδικής αξιολόγησης και φορολόγησης ορισμένων δασικών γαιών και [μέσω] οικονομικής βοήθειας προς την τοπική αυτοδιοίκηση;
(πέρασε με 68%)
Για την εξουσιοδότηση τοπικών σχολικών περιφερειών να χρησιμοποιούν ποσά από τα φορολογικά έσοδα για σκοπούς τοπικών αναπλάσεων: Να τροποποιηθεί το Σύνταγμα της Τζώρτζια έτσι ώστε να δίδεται εξουσιοδότηση για τοπικές αναπλάσεις και να εξουσιοδοτούνται κομητείες, δήμοι και τοπικά συμβούλια εκπαίδευσης να χρησιμοποιούν χρήματα από τα φορολογικά έσοδα για σκοπούς και προγράμματα αναπλάσεων;
(πέρασε με 52%
Για την εξουσιοδότηση δημιουργίας ειδικών Περιοχών Ανάπτυξης Υποδομών για την παροχή υποδομών σε υπο-εξυπηρετούμενες περιοχές: Να τροποποιηθεί το Σύνταγμα της Τζώρτζια έτσι ώστε να εξουσιοδοτεί το Κοινοβούλιο να προνοεί μέσω νόμου για τη δημιουργία και ευρεία ρύθμιση Περιοχών Ανάπτυξης Υποδομών για την παροχή υποδομών κατ' εξουσιοδότηση των τοπικών αρχών;
(καταψηφίστηκε με 52%)
Δημοψηφίσματα διεξάγονται και σε τοπικό επίπεδο (πόλης, κομητείας, κτλ.). Για παράδειγμα, στην πόλη Vermillion της Νότιας Ντακότα ετέθη το ερώτημα αν η πόλη θα πρέπει να εισάγει "διάταξη που να καθιστά υποχρεωτική την ανακύκλιση - συλλογή ανακυκλώσιμων για κάθε μονοκατοικία ή κτήριο έως 5 διαμερισμάτων, με επιπλέον κόστος για τους κατοίκους της πόλης 3,5 δολλάρια σε κάθε λογαριασμό".
Όπως βλέπετε τα θέματα δεν είναι και τόσο απλά και είναι δύσκολο κάποιος να έχει άποψη αν δεν έχει φροντίσει να ενημερωθεί προηγουμένως, και αν δεν γνωρίζει και την προϊστορία του κάθε θέματος. Από την άλλη, πρόκειται για συγκεκριμένες κάθε φορά προτάσεις, επί πολύ συγκεκριμένων θεμάτων, ώστε να είναι εφικτό για τον μέσο ενδιαφερόμενο πολίτη να έχει μια καλή εικόνα του θέματος αν το θελήσει, χωρίς αναγκαστικά να είναι ειδικός (κάτι που δεν θα μπορούσε κανείς να πει για υπερπολύπλοκα, πολυσέλιδα νομικά κείμενα όπως π.χ. η Συνταγματική Συνθήκη για την Ευρώπη ή το Σχέδιο Ανάν για την Κύπρο.)
Το σημαντικό είναι ότι αναγνωρίζεται η ευθύνη και το δικαίωμα του πολίτη να ελέγχει τις κρατικές αρχές που λειτουργούν για λογαριασμό του ενώ ταυτόχρονα περιορίζεται η ευχέρεια των κρατικών αρχών να διαχειρίζονται το δημόσιο ταμείο χωρίς την προηγούμενη έγκριση και εξουσιοδότηση των πολιτών.
