Παρατηρήσεις περί... πόλεων / Observations on cities: Πλατείες πάνω σε χώρους στάθμευσης

Μετά τα δύο προηγούμενα post (1), (2), ένα ακόμη με αφορμή το οικόπεδο / πάρκο στη γωνία "Κύπρου και Πατησίων". Η βασική διαφωνία μεταξύ Δήμου και αντιδρούντων γι' αυτό το θέμα είναι στο κατά πόσο μπορούν και πρόκειται να (επανα-)φυτευθούν δέντρα, και μάλιστα ψηλά, πάνω από ένα υπόγειο χώρο στάθμευσης. Έχω τις αντιρρήσεις μου ως προς τον τρόπο που τίθεται το θέμα, και αν αυτή είναι όντως η σημαντικότερη παράμετρος, αλλά τις αφήνω στην άκρη.

Σκίτσο 1 (http://www.salicicola.com/)

Αυτό που βλέπετε στην από πάνω φωτογραφία είναι μισό δέντρο.
Αυτό που βλέπετε στην από κάτω φωτογραφία είναι ένα δέντρο.

Σκίτσο 2 (http://www.livingearthgatherings.org/)

Τα δέντρα έχουν ρίζες οι οποίες μπορούν να φτάνουν πολλά μέτρα κάτω από το έδαφος. Και να απλώνονται πολλά μέτρα πέρα από την ακτίνα που καλύπτει το φύλλωμά τους. Συνήθως η μάζα του ριζικού συστήματος είναι ίση ή και μεγαλύτερη από τη μάζα του δέντρου που βρίσκεται πάνω απ' το έδαφος.

Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος των ριζών βρίσκεται σε απόσταση μισού μέτρου κάτω απ' το έδαφος, ή και πάνω απ' αυτό και η μεγαλύτερη πρόσληψη νερού (και θρεπτικών ουσιών) γίνεται συνήθως από τις ρίζες που βρίσκονται στο ανώτερο στρώμα. Δηλ. το τυπικό ριζικό σύστημα δεν είναι όπως στο παραπάνω σκίτσο αλλά όπως στο σκίτσο 3 (Από ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο για ρίζες, του Robert Kourik). Δείτε και ένα τυπικό σκίτσο από εδώ (SULIS-University of Minnesota).

Σκίτσο 3 (SULIS-Sustainable Urban Landscape Information System - U of MN.)

Μία μη διαπερατή επιφάνεια κάτω από τις ρίζες του δέντρου (όπως η οροφή ενός υπόγειου γκαράζ) μπορεί ωστόσο να δημιουργήσει πρόβλημα στην ανάπτυξη του δέντρου. Εξαρτάται από το είδος του δέντρου. Και μπορεί φυσικά να έχει και η ίδια πρόβλημα από το δέντρο, πόσω μάλλον αν μιλάμε για πολλά δέντρα. Γενικώς, δεν είναι τελείως ασύμβατα αλλά σίγουρα υπάρχουν σημαντικοί περιορισμοί, ιδίως όταν υπεισέρχεται και η παράμετρος της ασφάλειας που πρέπει να χαρακτηρίζει ένα τέτοιο υπόγειο χώρο. Υπ' αυτή την έννοια, η δήλωση του Δήμου ότι θα φυτεύσει πολλαπλάσιο αριθμό δέντρων από τον προϋπάρχοντα ακούγεται παράξενη, καθώς ο χώρος ήταν ήδη αρκετά πυκνοφυτεμένος - στην παρελθούσα μορφή του.

Βγήκα στην Αθήνα και φωτογράφησα ορισμένα παραδείγματα πλατειών που βρίσκονται πάνω σε υπόγεια γκαράζ:

Πλατεία Αιγύπτου: Απ’ όσο καταλαβαίνω η διαμόρφωσή της είναι ένας από τους κύριους λόγους για την καχυποψία προς τη Δημοτική Αρχή. Οι κάτοικοι ανέμεναν κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό που προέκυψε στην πράξη. Η επιφάνεια καλύπτεται κυρίως από έναν ασφαλτοστρωμένο χώρο στάθμευσης υπεραστικών λεωφορείων, 3 λωρίδων. Λίγα, αραιά, νέα δέντρα για αισθητικούς κυρίως λόγους και ένα μικρό παρτέρι με γκαζόν, δέντρα και κάποια λουλούδια. Σίγουρα καλύτερος από άλλους ελληνικούς σταθμούς λεωφορείων, αλλά ως εκεί. Παγκάκια / καθίσματα: Μόνο για τις στάσεις.
«Ιδιωτικές» γωνιές: Καμία. Εντελώς αφιλόξενος χώρος για να καθήσει κάποιος.

Πλατεία Κάννιγγος: Πρόσφατη και αυτή η ανάπλαση / ανακατασκευή, της προ-ολυμπιακής περιόδου. Το πράσινο τώρα είναι σαφώς λιγότερο απ’ότι στην πρότερη μορφή. Ωστόσο, άνθρωποι κάθονται συχνά στα παγκάκια. Κυρίως μεγαλύτερης ηλικίας. Λόγω της μεγαλύτερης ορατότητας που δίνει και μεγαλύτερη αίσθηση ασφάλειας;

Στο δεξί κομμάτι (όπως ανεβαίνει η Ακαδημίας) οι ρίζες των δέντρων έχουν βγει προς τα πάνω και έχουν σπάσει τα πλακάκια του πεζόδρομου σε πολλά σημεία.

Πολλά παγκάκια και κάποιες ημίκλειστες, πιο ιδιωτικές (τρόπον τινά...) γωνιές.

Πλατεία Κλαυθμώνος: Από τα 3 παραδείγματα είναι αυτό που θα μπορούσε να δικαιολογήσει κάπως τους ισχυρισμούς του Δήμου. Υπάρχουν πολλά δέντρα, αρκετά εξ' αυτών μεγάλα με καλή σκιά (είναι και μεγαλύτερη σε έκταση από την 'Κύπρου & Πατησίων' όμως). Ο κεντρικός χώρος της (αυτός που βρίσκεται μπροστά στην Οδ. Σταδίου) είναι πλακοστρωμένος και χρησιμοποιείται συχνά για διαφόρων ειδών εκδηλώσεις (πολιτικές, κοινωνικές, εμπορικές, εκθέσεις, κτλ...) χωρίς όμως να υπάρχει κάποια πρόβλεψη στη σχεδίαση (εμβαλωματικές κατασκευές και περίπτερα). Στο πλάι υπάρχουν τραπέζια μιας καφετέριας. Υπάρχουν και ιδιωτικές γωνιές, όπου έχουν βρει καταφύγιο άστεγοι και μάλλον υπάρχει και πιάτσα ναρκωτικών... Δύο ξεχωριστά άτομα -ευγενέστατα- με ρώτησαν "αν έχω τσιγάρο" (τυχαίο;).

Γενικά, οι περιορισμοί που επιβάλλει το υπόγειο πάρκιν γίνονται φανεροί, και σε συνδυασμό με τη μάλλον ανέμπνευστη / άχαρη σχεδίαση του μπροστινού τμήματος, την ασάφεια ως προς τις χρήσεις της και την προβληματική τοποθεσία δημιουργούν προβλήματα. Θα μπορούσε, αλλά στην πράξη δεν...