"Η Βρετανία κατακλύζεται από οδικές πινακίδες"

Συνεχίζοντας από τη λογική του προηγούμενου άρθρου, σκέφτηκα να αναλύσω μια μικρή ειδησούλα από τη Βρετανία που μπορεί να μας δώσει μια εικόνα για το διακριτό ρόλο κράτους και δήμων σε αυτή τη χώρα και για το πως λειτουργούν τα υπουργεία της κεντρικής κυβέρνησης μιας δυτικής χώρας. Αρχικά διαβάστε την πρόχειρη μετάφραση της είδησης και στη συνέχεια τα (αριθμημένα) σχόλιά μου:

Η Βρετανία κατακλύζεται από οδικές πινακίδες, μας πληροφορεί το Reuters (Britain being "overrun" by street signs). Ο Υπουργός "Κοινοτήτων"(1) και ο Υπουργός Μεταφορών καλούν (2) τα τοπικά συμβούλια (δήμους) να περιορίσουν τις περιττές οδικές πινακίδες και κάθε είδους σημάνσεις και επιγραφές που χαλάνε την αίσθηση του τοπίου των αγγλικών πόλεων. "Οι δρόμοι μας χάνουν τον Αγγλικο τους χαρακτήρα",(3) είπε ο Υπουργός. "Κατακλυζόμαστε από κακοφτιαγμένες πινακίδες, μεγαλόσχημες επιγραφές, εμβαλωματικές οδοστρώσεις και αποκλεισμένους δρόμους (4) που σπαταλούν τα χρήματα των φορολογουμένων και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να κλείνουν οι λακούβες ή για να μειωθούν οι τοπικοί φόροι" (5). Ακόμη και τα (υπερβάλλοντα) φανάρια δεν ξέφυγαν από το στόχαστρο των δύο υπουργών. (6) Η κυβέρνηση λέει πως σε πολλές περιπτώσεις οι δήμοι εγκαθιστούν υπερβολικές σημάνσεις λόγω της εσφαλμένης εντύπωσης ότι έχουν τη νομική υποχρέωση να το κάνουν.(7)

"Για να είναι αποτελεσματικές οι επιγραφές θα πρέπει ο αριθμός τους να είναι ο μικρότερος δυνατός", είπε ο Υπουργός.(8)

Όταν ξηλώθηκε η υπερβάλλουσα αστική επίπλωση από μια κεντρική οδό του Λονδίνου τα ατυχήματα μειώθηκαν κατά 47%. (9)

Το Υπουργείο Μεταφορών επανεξετάζει την πολιτική για τις οδικές σημάνσεις (10) και θα δημοσιεύσει νέες συμβουλές (11) για το πως να μειωθεί η υπερβολική χρήση τους εντός του έτους.(12)

Τα σχόλιά μου:

(1) Το Υπουργείο λέγεται απλά "Κοινοτήτων" (δήμων, δηλαδή). Δεν χρησιμοποιούνται μεγαλοπρεπείς λέξεις του στυλ "αυτοδιοίκηση", γιατί δεν υπάρχει λόγος...

(2) Τα Υπουργεία δεν κάνουν τα ίδια έργα και δεν ξηλώνουν πινακίδες (όπως σε κάποιες βαλκανικές χώρες...) αλλά καλούν τους δήμους να κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση. Και παράλληλα και τις διάφορες οργανώσεις πολιτών.

Η επισήμανση γίνεται προς όλους τους δήμους και όχι μόνο προς 1-2 μεγάλους...

(3) Η αισθητική και η σχεδίαση δεν φαίνεται να θεωρούνται λεπτομέρειες άνευ ουσίας από τους δύο Υπουργούς.

(4) Όποιος Έλληνας έχει πάει στην Αγγλία πιθανώς να θεωρήσει τις επισημάνσεις των δύο υπουργών υπερβολικές. Προφανώς κινητοποιούνται εγκαίρως, πριν το πρόβλημα πάρει μεγάλες διαστάσεις και ξεφύγει από τον έλεγχο.

(5) Στη λογική των υπουργών υπάρχει και η δυνατότητα μείωσης των φόρων (έστω αυτών που δεν είναι της άμεσης αρμοδιότητάς τους)

(6) Το ότι αναφέρονται και στα φανάρια δείχνει ότι δεν ασχολούνται απλώς με το τι είναι νόμιμο ή παράνομο (προφανώς τα φανάρια είναι νόμιμα) αλλά και με το τι είναι χρήσιμο ή άχρηστο...

(7) Αναγνωρίζεται η πιθανή καλή πρόθεση ορισμένων δήμων, ίσως ως ένδειξη καλής θέλησης από πλευράς των υπουργών. Αντίστοιχα, και οι δήμοι μάλλον δεν πρέπει να χαρακτηρίζονται από εκτεταμμένη διαφθορά και να κάνουν περιττές προμήθειες υλικών (καθώς η κεντρική κυβέρνηση έχει ήδη φροντίσει ώστε στο Αγγλικό δημόσιο να γίνεται όχι μόνο έλεγχος νομιμότητας των δαπανών αλλά και έλεγχος σκοπιμότητάς τους, και άρα η πιθανότητα για μίζες και λαμογιές είναι εκ των πραγμάτων μειωμένη...). Αυτό λέγεται στρατηγική σκέψη και στόχευση...

(8) Και πάλι, βλέπουμε την έμφαση στην αποτελεσματικότητα και όχι απλώς στη νομιμότητα.

(9) Στατιστικά, στατιστικά, στατιστικά...

(10) Το Υπουργείο κινείται εντός του δικού του θεσμικού ρόλου και παράλληλα δείχνει να αναγνωρίζει και τη δική του ευθύνη στη δημιουργία του προβλήματος. Ούτε μπαίνει στα χωράφια των δήμων, ούτε απειλεί να τους πάρει τις αρμοδιότητες, ούτε προκηρύσσει... 'έργα' για το ξήλωμα των πινακίδων.

(11) Και πάλι δείχνει να κινείται εντός του καθορισμένου ρόλου του, διεξάγοντας μελέτες και εκδίδοντας συμβουλευτικές οδηγίες.

(12) Ως προς την εσωτερική λειτουργία της κεντρικής διοίκησης: Δεν φαίνεται (τουλάχιστον από το άρθρο) το υπουργείο να έχει αναθέσει τη μελέτη σε εξωτερικούς συμβούλους / μελετητές (καθεστώς στην ελληνική διοίκηση για λόγους που δεν είναι της παρούσης...) αλλά μάλλον θα κάνει τη δουλειά το ίδιο. Επίσης, δεσμεύεται ότι η δουλειά θα γίνει εντός του έτους (!)- δηλ. σε λιγότερο από 3-4 μήνες...

Και δύο ενδιαφέροντα στοιχεία, σχετικά με το άρθρο:

α) Εδώ μπορείτε να δείτε και να διαβάσετε για το κτήριο όπου στεγάζεται το Υπουργείο:

http://en.wikipedia.org/wiki/Eland_House

β) Ελληνική νομοθεσία για επιγραφές και διαφημίσεις: εδώ.

«Ποιος σχεδιάζει σ’ αυτήν την πόλη;»

Είχα ξεκινήσει να γράφω ένα άρθρο με τίτλο «Ποιος σχεδιάζει σ’ αυτήν την πόλη;», αναφερόμενος στη διαρκή και μάλλον ηθελημένη σύγχυση αρμοδιοτήτων που χαρακτηρίζει τα θέματα τοπικής αυτοδιοίκησης στη χώρα μας και ειδικά την Αθήνα. Αφορμή (καθημερινά υπάρχουν κι άλλες) ήταν πρόσφατο άρθρο στην Ελευθεροτυπία σχετικά με μια θέση στάθμευσης στην Πλάκα. Στο εν λόγω δημοσίευμα αναφερόταν ότι στη διαχείριση της γειτονιάς της Πλάκας εμπλέκονται (μεταξύ άλλων ;) ο Δήμος Αθηναίων, το Υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ (νυν ΠΕΚΑ), το Υπουργείο Πολιτισμού και το Υπουργείο Τουρισμού (που πλέον έχει συγχωνευθεί στο Πολιτισμού).

Για άλλα θέματα όπως αυτό της εγκληματικότητας (και των παραγόντων που την προκαλούν) εμπλέκονται παράλληλα με το Δήμο Αθηναίων, το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, το Υπουργείο Υγείας (με τις χωροθετήσεις ιδρυμάτων τύπου ΟΚΑΝΑ), το Υπουργείο Εσωτερικών (καθώς αυτό ουσιαστικά θέτει τους κανόνες λειτουργίας όλων των Δημοσίων Υπηρεσιών...), κ.ο.κ.

Βέβαια, η θλιβερή αλήθεια είναι ότι οι υπεύθυνοι των δήμων που διαμαρτύρονται για τη σύγχυση αρμοδιοτήτων συχνά πρωτοστατούν στην κακοδιαχείριση. Ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, η καταγγελλόμενη ως σύγχυση αρμοδιοτήτων δεν είναι παρά ηθελημένη άγνοια ή διαστρέβλωση των ορίων που ο νόμος θέτει για την κάθε δημόσια υπηρεσία. Παραμένει ωστόσο το γεγονός ότι η πατερναλιστική στάση της κεντρικής διοίκησης έναντι της αυτοδιοίκησης εμποδίζει την τελευταία να ωριμάσει και να ενηλικιωθεί, καταδικάζοντάς την σε μια παρατεταμένη νηπιακή ηλικία.

Παράλληλα, και χειρότερο όλων, παρεμποδίζεται η δυνατότητα του πολίτη να ζητήσει λογοδοσία από τους εκάστοτε διοικούντες της κεντρικής ή της τοπικής διοίκησης (κάτι το οποίο πιθανώς να ικανοποιεί αμφότερους...).

Τελικά την απάντηση στο ερώτημά μου την έλαβα προχθές, ειδικά για την Αθήνα, με την ειδική συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου: Στην Αθήνα «σχεδιάζει» (προσοχή στα εισαγωγικά) όλο το Υπουργικό Συμβούλιο (και από κοντά, ενίοτε, κι ο Δήμος).

Βέβαια το ερώτημα εμπεριέχει μία αντίφαση, που έχει να κάνει με την έννοια της ανθελληνικής λέξης «σχεδιασμός». Καθώς, όταν «σχεδιάζουν» (με εισαγωγικά) πολλοί, το αποτέλεσμα είναι να μη σχεδιάζει (άνευ εισαγωγικών) κανένας. Άρα η απάντηση είναι απλή. Με τις ελληνικές πόλεις (και ιδίως την επικοινωνιακά εύφορη Αθήνα) ανακατεύονται οι πάντες, πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα ο ουσιαστικός, μακροπρόθεσμος, σε ισχυρά θεσμικά θεμέλια σχεδιασμός να παραμένει ζητούμενο… Κάποιες πατριωτικές εξάρσεις της στιγμής είναι καταδικασμένες να πάρουν την κάτω βόλτα, όταν αλλάξουν κάποια από τα ανακατευόμενα πρόσωπα ή κάποιοι πολιτικοί συσχετισμοί ή όταν κάποια οξυμένα προβλήματα αντιμετωπιστούν προσωρινά με κάποια «μέτρα» και η πολιτικό-επικοινωνιακή επικαιρότητα μετατοπιστεί κάπου αλλού.

Η ουσιαστική, θαρραλέα και ολοκληρωμένη μεταφορά αρμοδιοτήτων στην τοπική αυτοδιοίκηση, και ειδικά το Δήμο Αθηναίων θα ήταν μια καλή αρχή, μαζί με τη δημιουργία ενός Δήμου Αθηναίων με διευρυμένα διοικητικά όρια, κάτι που απέφυγε επιμελώς ο Καλλικράτης. Όμως η Αθήνα χρησιμοποιείται παραδοσιακά ως πεδίο δράσης των πρωταγωνιστών της κεντρικής πολιτικής σκηνής (άλλοτε με καλύτερα και άλλοτε με χειρότερα αποτελέσματα) καθώς ο επικοινωνιακός αντίκτυπος της οποιασδήποτε παρέμβασης είναι μεγάλος. Δεδομένης της έλλειψης διάθεσης για ένα μεγάλο, ισχυρό, με αυτονομία πόρων και αρμοδιοτήτων, Δήμο Αθηναίων θα μπορούσε να επιδιωχθεί μια άλλη λύση. Λύση ανορθόδοξη μεν, αλλά θεσμικά καθαρή (αν οι καθαρές λύσεις είναι επιθυμητές...). Η κατάργηση δηλ. του διοικητικού μηχανισμού του Δήμου Αθηναίων και η δημιουργία ενός Υπουργείου Αθήνας, έτσι ώστε να είναι τουλάχιστον σαφές ότι η αρμοδιότητα για τα θέματα της Αθήνας ανήκει στην εκάστοτε κεντρική κυβέρνηση και μόνο σ’ αυτήν. Έτσι, θα μπορούσε τουλάχιστον να φανεί αν για το κακό χάλι της Αθήνας ευθύνεται μόνο η κακή (υποτίθεται) ιδέα της αυτοδιοίκησης, ή αν είναι άλλοι οι παράγοντες που υποβόσκουν και διαπερνούν τη λειτουργία τόσο των κεντρικών όσο και των τοπικών διοικητικών μηχανισμών.

Αυγουστιάτικη Αθήνα

Όσοι έχουμε μείνει στην Αθήνα αυτές τις μέρες έχουμε τη δυνατότητα να τη βλέπουμε λίγο πιο κοντά σ' αυτό που είναι οι πραγματικές πόλεις.

Η διαδρομή για τη δουλειά παίρνει σχεδόν μισή ώρα λιγότερο.

Η οδήγηση στους ίδιους δρόμους, της ίδιας πόλης, είναι πιο χαλαρή και οι λακούβες μοιάζουν να εξαφανίστηκαν (γιατί μπορείς και τις αποφεύγεις χωρίς κίνδυνο). Δεν αισθάνεσαι την ανάγκη να τρέξεις και να επιταχύνεις, γιατί απλά δεν κολλάς πουθενά. Παρκάρεις μεν ακόμη στο δρόμο αλλά βρίσκεις θέση πιο εύκολα.

Ακόμη και τα πεζοδρόμια δείχνουν πιο καθαρά και πιο άδεια από σκουπίδια (γιατί υπάρχουν λιγότεροι να πετάξουν σκουπίδια και ν' αφήσουν αντικείμενα ή να παρκάρουν πάνω σ'αυτά).

Οι κάδοι ανακύκλωσης δεν είναι ξεχειλισμένοι.

Μέρα μεσημέρι, 40 βαθμοί Κελσίου, και έχεις την πολυτέλεια να αδιαφορήσεις για τη ζέστη. Είσαι πίσω στο σπίτι σου σχεδόν μια ώρα νωρίτερα και τίποτα δε μοιάζει ικανό να σου χαλάσει τη διάθεση. Έχεις πάρει μια γεύση του πως είναι να ζεις σε μια φυσιολογική πόλη.

Τα τετριμμένα αιτήματα των επαγγελματιών συνδικαλιστών του τύπου ..."αύξηση 3% αντί για αύξηση 1,5%" δεν σου φαίνονται απίστευτα ανούσια και μίζερα; Πόσο θα βελτίωναν πραγματικά τη ζωή σου, σε σύγκριση με τη βελτίωση αυτής της καλοκαιρινής μέρας σ'αυτή την ημι-φυσιολογική πόλη;

Υ.Γ. Αν παίρνεις Μετρό και λεωφορεία για τη δουλειά, μάλλον το παραπάνω κείμενο σου φαίνεται βλακώδες...

Υ.Γ. 2 Όχι, η λύση δεν είναι "να μείνουμε οι μισοί στην Αθήνα". Η λύση είναι μια ανθελληνική λέξη... (βλ. επόμενη ανάρτηση)

Τέλος Ιουλίου 2010, στα Εξάρχεια

Απόγευμα, τέλη Ιουλίου 2010.

Μπύρα και φαγητό στο Bierhof, φάτσα στην πλατεία Εξαρχείων.

Περαστικοί ξέμπαρκοι τουρίστες που ξέφυγαν, εσκεμμένα ή μη, από την πεπατημένη της Πατησίων.

Ντόπιοι, φοιτητές και μη, και πολλοί ...απόντες.

Απέναντι, στην πλατεία, ένα παιδί με τον πατέρα του κάνει κούνια σε μια από τις... περίφημες κούνιες της αλλαγής, των Εξαρχείων. Κάποια πανώ περιμετρικά, κακόγουστα μεγάλα, υπενθυμίζουν πιεστικά, ότι κάποιοι εξακολουθούν να θεωρούν την περιοχή πιο δική τους απ' ότι των υπολοίπων. Βέβαια, συχνά αυτοί που ουρλιάζουν είναι γιατί έχουν την αίσθηση ότι δεν θα τους ακούσει κανείς. Και ουρλιάζοντας, καταφέρνουν ακριβώς αυτό... Πάντως, με κάποιο τρόπο, συνυπάρχουν κι αυτά, έστω ως γραφικότητα.

Αργότερα, όταν η ζέστη αρχίζει να υποχωρεί, η πλατεία γεμίζει με κόσμο. Παιδιά κάθε ηλικίας και ενήλικες. Έλληνες και ξένοι. Ένας πατέρας παίζει μπάλα με τα παιδιά του. Νομίζω ότι αυτός χαίρεται περισσότερο.

Φεύγοντας περνάμε μέσα απ' την πλατεία. Δέκα χρόνια τώρα είμαι κάτοικος Αθήνας και νομίζω πως είναι η πρώτη φορά.

Στο πάνω μέρος, στον πεζόδρομο, δίπλα από ένα κλεισμένο τραπέζι πινγκ-πονγκ και τα τραπέζια των εστιατορίων, κάποιοι παίζουν ποδοσφαιράκια.

Λίγο πιο πέρα (αρκετά...), ακόμη κι η παρουσία του Πλεύρη που παίζει σκάκι σε μία λέσχη δε φαίνεται παράταιρη, αλλά μάλλον συμπληρώνει το όλο σκηνικό.