(Με προσθήκες 2011-06-14)
Την εβδομάδα που μας πέρασε, η μισή κυβέρνηση της Ελλάδας ανακοίνωσε σειρά μέτρων που σκοπό έχουν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα του κέντρου της Αθήνας. Επιχειρώ ένα πολύ σύντομο σχετικό σχολιασμό και παραθέτω στη συνέχεια κάποιες διαφορετικές προτάσεις μέτρων που θεωρώ ότι θα μπορούσαν καλύτερα ή έστω συμπληρωματικά – και σίγουρα οικονομικότερα – να αντιμετωπίσουν τα βασικά προβλήματα τόσο της Αθήνας όσο και παρεμφερή άλλων πόλεων.
Το πρώτο, αναμφίβολα θετικό, που προκύπτει από τη δημοσιοποίηση των συγκεκριμένων μέτρων είναι η συνειδητοποίηση ότι τα προβλήματα της πόλης (της Αθήνας εν προκειμένω) δεν είναι «της αρμοδιότητας» καμίας συγκεκριμένης επαγγελματικής ομάδας / συντεχνίας αλλά ότι απαιτείται συνδυαστική προσέγγιση για την αντιμετώπισή τους. Με άλλα λόγια είχαμε, έστω και εξ’ ανάγκης, έστω και μόνο για την Αθήνα, μια πρώτη παραδοχή της χρεοκοπίας του γνωστού μοντέλου της «αντιμετώπισης» των προβλημάτων των πόλεων μόνο μέσω πεζοδρομήσεων, κυκλοφοριακών ρυθμίσεων, αναπλάσεων και σοφατισμάτων. Δηλ. γίνεται πλέον σαφές ότι η «πολεοδομία» όπως νοείται στην Ελλάδα είναι ανεπαρκής, και απαιτείται «αστικός σχεδιασμός», όπως ασκείται σε αρκετά δυτικά κράτη. Παράλληλα δηλ. με τα κλασσικά μέτρα των αναπλάσεων – ρυθμίσεων του φυσικού χώρου φαίνεται να λαμβάνονται για πρώτη φορά υπ’ όψιν και οι οικονομικές και κοινωνικές παράμετροι των συζητούμενων θεμάτων.
Τι μαθαίνουμε από τον αναλυτικό κατάλογο των μέτρων που εξαγγέλθηκαν (
εδώ ο πλήρης κατάλογος). Για διευκόλυνση του αναγνώστη ας μου επιτραπεί ένας σύντομος, τηλεγραφικός σχεδόν σχολιασμός:
1. Ως προς την αστυνόμευση, το Υπ. Προστασίας του Πολίτη υπόσχεται να... κάνει τη δουλειά του. Έστω κι έτσι, θετική είναι η δημόσια δέσμευση για διάθεση συγκεκριμένου αριθμού δυνάμεων και για συγκεκριμένες «εργασίες». Περιττή και δυνητικά επικίνδυνη / αντιπαραγωγική θεωρώ την εμμονή στις λεγόμενες «επιχειρήσεις-σκούπα», που φαίνεται να αντιμετωπίζουν όλους τους μετανάστες ως δυνητικά ένοχους (αγνώστου αδικήματος) μέχρι εξακρίβωσης του εναντίου. Θετική η πρόθεση εντοπισμού αποθηκών-πηγών τροφοδοσίας προϊόντων παραεμπορίου. Ως προς τα θέματα παροχής ασύλου, επίσης το Υπουργείο ΠΡΟ.ΠΟ δεσμεύεται να κάνει τη δουλειά του (που χρόνια τώρα αποφεύγει να κάνει) και να τηρήσει τις διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας μας για τους αιτούμενους πολιτικό άσυλο.
2. Το Υπ. Εξωτερικών δεσμεύεται επίσης ότι ...θα κάνει τη δουλειά του.
3. Το. Υπ. Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων παρουσιάζει πράγματι κάποια ενδιαφέροντα μέτρα για την αποφυγή περιθωριοποίησης μεταναστών
4. Το ΥΠΕΚΑ κάνει μια, θετική αλλά αόριστη, ανακοίνωση για παροχή αντισταθμιστικών ωφελημάτων στους δήμους που θα φιλοξενήσουν κέντρα μεταναστών. Σημαντικότερη είναι η - για πρώτη φορά – αναφορά στην παροχή φορολογικών και άλλων οικονομικών κινήτρων για τη συγκράτηση και επανεγκατάσταση κατοίκων και επιχειρήσεων αλλά προβληματίζει η σύνδεσή τους με πληθώρα γραφειοκρατικών προϋποθέσεων... Επίσης, πέραν κάποιων προτάσεων δράσεων / σχεδίασης που ο κακοπροαίρετος αναγνώστης θα μπορούσε να χαρακτηρίσει ως χαζοχαρούμενες (βλ. Ομόνοια) θετική ακούγεται η αναφορά στις αστικές καλλιέργειες στο Λόφο Στρέφη (αλλά πρέπει πάντα οι τοπικές κοινωνίες να καθοδηγούνται από το κράτος...;). Ενδιαφέρουσα η αναφορά στην «ενεργοποίηση υφιστάμενων και θεσμοθέτηση νέων εργαλείων συνολικής ανασυγκρότησης περιοχών με απόσυρση κτιρίων ή και συνόλων μέσα από τη διαμόρφωση Ειδικών Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων»
5. Το Υπ. Υγείας εξαγγέλλει ένα θετικό μέτρο για την παρακολούθηση της υγείας των αστέγων αλλά κατά τα άλλα περιορίζεται σε κάποιες τετριμμένες ανακοινώσεις / διευθετήσεις σε ότι αφορά το καίριο θέμα των ναρκωτικών.
6. Το Υπ. Παιδείας, πέρα από κάποιες τετριμμένες αναγγελίες για χρηματοδότηση κτιριακών project, αναφέρει ορισμένες ενδιαφέρουσες πιλοτικές πρωτοβουλίες για τον τρόπο λειτουργίας και διδασκαλίας διαφόρων σχολικών μονάδων «στην περιοχή της Αθήνας» (π.χ. «ανοιχτό σχολείο», διαφοροποιημένο σχολικό πρόγραμμα, διαπολιτισμικοί σύμβουλοι / μεσολαβητές κτλ.)
7. Το Υπ. Μεταφορών κατά βάση ξανα-ανακοινώνει κάποια μέτρα που ήδη έχουν εξαγγελθεί / δρομολογηθεί, ενώ τέλος
8. το Υπ. Πολιτισμού/Τουρισμού – πέραν από κάποιες τρικυμιώδους λογικής και σύνταξης αναφορές στην τουριστική προβολή της Αθήνας – δεσμεύεται για μία κορυφαίας σημασίας παρέμβαση για την ανάδειξη της διαδρομής «Κεραμεικός – Ακαδημία Πλάτωνος». Γίνεται αναφορά σε αναπαλαιώσεις / συντηρήσεις μεμονωμένων κτηρίων αλλά απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στο κτήριο της Οδού Πατησίων 61 (πρώην κατοικία της Μαρίας Κάλλας), κάτι που βάζει σε υποψίες ότι πρόκειται για τυχαίο κατάλογο, χρήσιμων μεν αλλά ατάκτως ερριμμένων παρεμβάσεων.
Τέλος, πληροφορηθήκαμε ότι – 17 χρόνια μετά την ήττα του από τον κ. Αβραμόπουλο – ο κ. Πάγκαλος καταφέρνει επιτέλους να γίνει... Υπερδήμαρχος Αθηναίων, έστω δια της πλαγίας οδού!
Τα παραπάνω μέτρα, παρ’ όλες τις επιμέρους κριτικές και επιφυλάξεις, έχουν θετικά στοιχεία και θα μπορούσαν να αποτελέσουν, αν αποκτήσουν σαφή χαρακτήρα και εφαρμοστούν πιστά και με σταθερότητα, ένα πλαίσιο αντιμετώπισης των προβλημάτων της Αθήνας.
Ωστόσο, φαίνεται να πάσχουν από αποσπασματικότητα και από μια ατολμία ως προς τις ιδέες που τα διαπνέουν.
Η αποσπασματικότητα φανερώνεται από την απουσία: α) ιεράρχησής των επιμέρους δράσεων (ουσιαστικά πρόκειται περί καταλόγου όπου το κάθε υπουργείο «συνεισέφερε» ότι μπορούσε), β) χρονοδιαγράμματος εφαρμογής τους και γ) αναφοράς των μεταξύ τους διασυνδέσεων, όπως θα απαιτείτο να γίνει σε κάθε καλοστημένο πρότζεκτ. Παράλληλα απουσιάζει οποιαδήποτε, έστω και κατά προσέγγιση, προσπάθεια οικονομικής αποτίμησης των μέτρων που εξαγγέλθηκαν και σύγκρισής τους με τυχόν οικονομικά αποδοτικότερες εναλλακτικές. Σαφής απόδειξη της συνεχιζόμενης λειτουργίας του δημοσίου ωσάν να βρισκόμαστε ακόμη στην προ κρίσης εποχή των παχιών αγελάδων.
Η ιδεολογική ατολμία / οκνηρία, αναδεικνύεται όχι τόσο από τα μέτρα που προτείνονται όσο από αυτά που δεν προτείνονται, αλλά θα μπορούσαν να παίξουν καταλυτικό ρόλο στην αλλαγή κλίματος και στην αντιμετώπιση του βασικού προβλήματος της πόλης, δηλ. της εγκληματικότητας.
Ως τέτοια συγκεκριμένα μέτρα θα ανέφερα:
- Την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου ανιάτων, έτσι ώστε να πάψουν να υπάρχουν νησίδες ανομίας και παρανομίας στο κέντρο των πόλεων
- Την αποποινικοποίηση της χρήσης ναρκωτικών ουσιών και τη θεσμοθέτηση / ρύθμιση της παροχής τους από συγκεκριμένα, πολλαπλά κανάλια διανομής, δημόσια και ιδιωτικά (καθώς μεγάλο μέρος της εγκληματικότητας και της υποβάθμισης του κέντρου σχετίζεται με την παράνομη διακίνηση ναρκωτικών, η οποία επιπλέον απασχολεί άσκοπα αστυνομικές δυνάμεις)
- Την παρακολούθηση και σύλληψη των μεγαλοδιακινητών / λαθρεμπόρων που ευθύνονται για το παραεμπόριο στα πεζοδρόμια της Αθήνας [ανακοινώθηκε και εν μέρει γίνεται ήδη]. Παροχή αμνηστίας / πράσινης κάρτας / άδειας διαμονής στους μικροδιακινητές που θα δώσουν στοιχεία στην αστυνομία για αυτό το θέμα.
- Την κατάργηση όλων των κλειστών επαγγελμάτων (γιατί η ανεργία τροφοδοτεί την παραοικονομία και αυτή την εγκληματικότητα)
- Τη μείωση των φόρων στην ακίνητη περιουσία για να πάρει ξανά μπροστά η οικοδομική δραστηριότητα (μείωση της ανεργίας, όπως ανωτέρω)
- Τη θεσμοθέτηση της κίνησης των μικρο-διαδηλώσεων (κάτω των 500-1000 ατόμων) μόνο στην αριστερή λωρίδα των οδών για τη διευκόλυνση της κίνησης στο κέντρο (οι διαδηλωτές ας αναπροσαρμόσουν το πλάτος των πανώ τους ή ας τα αντικαταστήσουν με πλακάτ...)
Τέλος, η κυβέρνηση θα μπορούσε να δεσμευτεί έναντι του Δήμου Αθηναίων (και άλλων υποβαθμισμένων δήμων του Λεκανοπεδίου) ότι θα «πάρουν» από το πρώην Αεροδρόμιο του Ελληνικού το τμήμα που δικαίως τους αναλογεί για δημιουργία ανοιχτών δημόσιων χώρων.
Επιπρόσθετες ιδέες, για βελτίωση της λειτουργίας των δήμων γενικώς, που εξαρτώνται από την κεντρική κυβέρνηση (2011-06-14)
- Τροποποίηση του εργασιακού καθεστώς και του καθεστώτος προσλήψεων στο Δημόσιο έτσι ώστε να μειωθεί το μισθολογικό κόστος των δήμων και να εξορθολογισθεί η λειτουργία τους(π.χ. το προσωπικό στις υπηρεσίες καθαριότητας δεν μπορεί να είναι μόνιμο καθώς κανένας άνθρωπος δεν έχει τη διάθεση να μαζεύει σκουπίδια επί 40 χρόνια!)
- Να θεσμοθετηθεί και να ενθαρρυνθεί (με κίνητρα και αντικίνητρα) η δυνατότητα κάθε δήμου να αναπτύσσει μακροχρόνια συνεργασία με ένα πολεοδομικό / αναπτυξιακό γραφείο που θα δρα ως ο σύμβουλος του δήμου για θέματα αστικού σχεδιασμού και τοπικής ανάπτυξης. Ελλείψει πολεοδόμων στη χώρα μας να δημιουργηθεί μια απλή βάση δεδομένων με τους πολεοδόμους (Έλληνες ή ξένους) που θέλουν να ενταχθούν σε αυτό το σχήμα και ο κάθε ένας από αυτούς να δρα ως σύμβουλος για ένα μέγιστο αριθμό δήμων (π.χ. 1 πολεοδομικό γραφείο ανά 5 δήμους maximum).
- Οι επιπλέον χρηματοδοτήσεις της πολιτείας προς τους δήμους να συσχετίζονται με την απόδοσή τους σε διάφορους τομείς (μέτρηση αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας των δημοτικών υπηρεσιών).
” του 
, φέρνοντας πιθανώς σε δύσκολη θέση τους Καταλανούς οικοδεσπότες του…)